युरोपमधील 26 वर्षीय ख्रिस्ती धर्माचा प्रचार करण्यासाठी फादर कामिल बुल्के भारतात आले. ते भारताच्या भाषेत आणि संस्कृतीत इतके मग्न झाले की ते तुळशी आणि वाल्मिकींचे भक्त झाले. तसेच त्यांनी इंग्रजी-हिंदी शब्दकोशाचे निर्मीती केली. कामिल बुल्के हे मिशनरी असूनही रामकथेचे अभ्यासक होते.
आता तुम्ही विचार करत असाल की एका परदेशी माणसाला भारतीय भाषा आणि संस्कृतीत एवढा रस कसा काय लागला की आज हिंदी भाषेचा उल्लेख होताच त्यांची आठवन काढली जाते. हे समजून घेण्याआधी हे जाणून घ्या की फादर कामिल बलके यांचे त्यांच्या मातृभाषेवर खूप प्रेम होते. ते उत्तर बेल्जियमचा होते. जिथे फ्लेमिश बोलले जात असे. हा डच भाषेचा एक प्रकार आहे. दक्षिणेकडील प्रदेशावर फ्रेंचचे वर्चस्व होते, जी बेल्जियन राज्यकर्त्यांची आणि उच्चभ्रूंची भाषा होती. त्यामुळे स्थानिक भाषा आणि फ्रेंच यांच्यात अनेकदा संघर्षाची परिस्थिती निर्माण झाली होती.
कामिल बुल्के महाविद्यालयात असताना त्यांनी फ्रेंच भाषेच्या विरोधातील चळवळीत भाग घेतला आणि एक प्रसिद्ध विद्यार्थी नेता म्हणून उदयास आला. त्यामुळेच कामिल बुल्के यांचे आपल्या भाषेवर आणि संस्कृतीवर नितांत प्रेम होते.
भाषेची ही ओढ होती की कामिल बुल्के येथे आल्यावर त्यांनी प्रथम येथील भाषा शिकून हिंदीत इतकी विद्वत्ता संपादन केली की, एक महान भाषातज्ज्ञ म्हणून त्यांची ओळख झाली. 1974 मध्ये त्यांना भारत सरकारने साहित्य आणि शिक्षण क्षेत्रातील पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित केले. ते नेहमी म्हणायचे की संस्कृत ही राणी आहे, हिंदी ही सून आहे आणि इंग्रजी ही दासी आहे.
अलाहाबाद विद्यापीठात हिंदीत माझा पीएचडीचा प्रबंध लिहिला
बेल्जियममध्ये फ्लेमिश बोलणारे कामिल बुल्के यांनी भारतात राहून अवधी, ब्रज, पाली, प्राकृत आणि अपभ्रंश या भाषा शिकल्या आणि 1950 मध्ये अलाहाबाद विद्यापीठातून पीएचडी पूर्ण केली. त्यांनी आपले संशोधन इंग्रजीऐवजी हिंदीत लिहिले.
त्याचे शब्दकोश लोकांसाठी आवश्यक कागदपत्रे बनले
वडील कामिल बुल्के यांनी शिक्षण घेतल्यानंतर कामाला सुरुवात केली. त्यांनी तत्कालीन बिहार आणि आता झारखंड हे आपले कार्यक्षेत्र बनवले होते. सुरुवातीच्या काळात गुमला येथे गणित शिकवल्यानंतर ते रांचीच्या संत झेवियर्स कॉलेजमध्ये हिंदी आणि संस्कृतचे प्राध्यापक झाले. मात्र, नंतर त्यांनी स्वतःला पूर्णपणे हिंदी साहित्य आणि भाषेला वाहून घेतले. त्याचा परिणाम म्हणजे त्यांनी रचलेले अनेक अमूल्य ग्रंथ.
फादर कामिल बुल्के हे सर्वात प्रसिद्ध इंग्रजी-हिंदी शब्दकोश लेखक आहेत. त्यांचा शब्दकोश हा हिंदी साधनेच्या 30 वर्षांचा जिवंत दस्तावेज मानला जातो. याशिवाय त्यांनी 1949 मध्ये रामकथा: उत्पत्ति आणि विकास, 1955 मध्ये हिंदी-इंग्रजी लघु मालिका, 1972 मध्ये मुक्तिदाता, 1977 मध्ये नया विधान आणि 1978 मध्ये नीलपक्षी लिहिली.
तुलसीदासांचा प्रभाव होता
फादर कामिल बुल्के यांच्यावर तुलसीदासांचा सर्वाधिक प्रभाव होता. तुलसी हा हिंदीतील श्रेष्ठ कवी आहे, अशी त्यांची धारणा होती. तुलसीदासांच्या रचना समजून घेण्यासाठी ते अवधी आणि ब्रजपर्यंत शिकले. तुलसीदासांच्या योगदानावर त्यांनी रामकथा आणि तुलसीदास आणि मानस-कौमुदी सारखी कामे लिहिली. फादर कामिल बुल्के यांचे 17 ऑगस्ट 1982 रोजी दिल्लीतील एम्समध्ये गॅंग्रीनमुळे निधन झाले.
Read Goa news in Marathi and Goa local news on Tourism, Business, Politics, Entertainment, Sports and Goa latest news in Marathi on Dainik Gomantak. Get Goa news live updates on the Dainik Gomantak Mobile app for Android and IOS.
