गोव्यातील बुध्दीबळपटूचा 'प्याद्या' पासून ते 'राजा' पर्यंतचा प्रवास....

हंगेरीतील बुडापेस्टमध्ये (Budapest) एका बुध्दीबळ (Chess) स्पर्धेसाठी गेलेला गोव्याचा (Goa) बुध्दीबळपटू लिओन मेंडोका आणि त्याचे वडील  १  मार्च 2020 पसून कोरोना महामारीमुळे तेथेच आडकले. स्पर्धा संपल्यानंतर ते पुन्हा गोव्यातील आपल्या घरी परतण्यासाठी निघाले परंतु कोरोना (Covid-19) महामारीमुळे भारतात येणाऱ्या सर्व विमानसेवा बंद झाल्याने ते दोघे तेथेच आडकले. भारतात (India) जाण्याचे सर्वच दरवाजे बंद झाल्यावर अशा वेळी त्यांनी याकडे एक संकट म्हणून न पाहता एक संधी म्हणून पाहिले. कोविडच्या संसर्गामध्ये घरी परतण्यापेक्षा त्यांनी बुडापेस्टमध्येच राहण्याचा मार्ग निवडला.

लिओन आणि त्याचे वडील लिंडन एअर-बीएनबीमध्ये स्थायिक झाले आणि त्यांनी अपार्टमेंटच्या मालकाशी मैत्री केली आणि हंगेरीमध्ये जीवन जगण्याची सवय लावली. तो तेथे काय करतो, कसा राहतो असे अनेक प्रश्न कोणासमोरही उभे राहीले असते. परंतु मेंडोका आणि वडिलांकडे एकच रस्ता होता तो म्हणजे पॅन्टेकोस्टल व्हायोलिन कार्यक्रमाचा, फ्रान्समधील क्रॅमनिक येथे  त्याने व्हायोलिनचे प्रशिक्षण घेतले. त्याचा तो नियमितपणे सराव करत होता. तेथे 13 वर्षाच्या मुलाने व्हायोलिन बनविली होती. त्यावेळेस त्याने त्याला आणि त्यांची पियानो वाजवणारी बहीण बेव्हरली यांचेसाठी शीट संगीत दिले होते. 

गोव्यात अडकलेल्या दाम्पत्याची ओडिसा सरकारला मदतीची हाक 

लिओनला त्याच्या प्रिय व्हायोलिनशिवाय बुडापेस्टमध्ये अडकले होते.  त्याने वापरलेली व्हायोलिन खरेदी करण्याचे ठरविले आणि त्याला ती  व्हायोलिन (violin) वादकाची असलेली मुलगी सिस्ला बोगदानच्या घरात सापडली. तिच्या वडिलांनी काही वर्षांपूर्वी तिला ती व्हायोलिन दिली होती.  परंतु तिने बासरीवर लक्ष केंद्रित केले होते. तिने एका विशेष किंमतीवर लिओनला तिचा मुलगा क्रिस्तोफसाठी बुद्धिबळाचे धडे देण्यास सुरु केले होते. अलीकडेच मेंडोंकाची ओळख प्रोफेसर वेरा स्पिलनरशी झाली, ती एक प्रतिभावान तरूणी आहे.  क्वांटम भौतिकशास्त्रज्ञ आणि स्ट्रिंग सिद्धांताकार असून, तिचे बर्‍याच भाषांवर  प्रभुत्व  देखील आहे. मैफिलीच्या स्तरावर व्हायोलिन वाजविते तसेच ती  एक बुद्धीबळ प्रेमी देखील आहे.  आम्ही  अनेकदा एकत्र  बुद्धिबळ उपक्रमाचे आयोजन  केले आहेत.

मेंडोंका आणि स्पिलनरने त्यांच्या चर्चे दरम्यान  एक करार झाला: मेंडोंका स्पिलरला एक  आठवडा बुद्धीबळाचा धडा देत होता. तर स्पिलनर त्याला व्हायोलिनचे धडे देत होती.   त्यांनी जिओको पियानोपासून सुरुवात केली. स्पिलनरची एक शिफारस होती ती म्हणायची तू रिकाम्या चर्चमध्ये व्हायोलिन वाजव आणि त्यातून कसा आवाज येऊ शकतो ते पहा. मेंडन्को यांनी तिच्या सल्ला ऐकला. शनिवार व रविवार हा पेन्टेकोस्टचा ख्रिश्चन धर्मिंयासाठी खास दिवस असतो. इस्टर रविवारी नंतर 50 व्या दिवशी तो साजरा केला जातो. हंगेरीमधील सर्वात मोठे चर्च असलेल्या सेंट स्टीफन्स बॅसिलिकामध्ये आम्ही साजरा केला.या समारंभात मेंडोंकाला मंडळीसाठी पियानो वाजविण्यास आमंत्रित केले होते. त्याची बहीण बेव्हरली बाखचे फर्स्ट प्रील्यूडियम वाजवली, हे वडिलांच्या मोबाइल फोनद्वारे बॅसिलिकामध्ये प्रसारित केले. लिओन मेंडोंका लोकांचा परिचय करुन घेण्यासाठी ते लोकांसाठी व्हायोलिन वाजवत.

तर दुसरीकडे, मेंडोका तेथे अनेक बुध्दीबळ स्पर्धा देखील खेळत राहीला. त्याने लिओनने 16 टूर्नामेंट्स खेळून तीन महिन्यांत तीन जीएम निकष साध्य केले. लिओनमुळे २०२० साल भारतीय बुद्धीबळासाठी अनोखे साल ठरले ! 30 डिसेंबर डिसेंम्बर 2020 रोजी लिओन मेंडोंका भारताचा 67 वा जीएम झाला. वयाच्या 14 व्या वर्षी 9 महिने आणि 17 दिवसांनी हे यश मिळवण्यास यश मिळाल्याने लिओन जगातील 29 व्या क्रमांकाचा जीएम बनला. गोव्यातून देखील तो 2 वेळ जीएम बनला होता.